CUR-Aanbeveling 080:2014
Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal

CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal Concrete with mixed recycled granulates as coarse aggregate 2 Voorzover het maken van kopie?n uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 in verbind - ing met het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloem lezingen, readers en andere compi - latiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: SBRCURnet, Postbus 1819, 3000 BV Rotterdam. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microlm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permission from the SBRCURnet. Colofon SBRCURnet-projectmanagerdrs. E. VegaRdr. ir. G. van der Wegenprof. ir. S.N.M. Wijte VKasja de Jong, SBRCURnet RArtik Met nadruk wordt erop gewezen dat deze CUR-Aanbeveling de stand van de techniek en kennis weergeeft op het moment van uitgifte. SBRCURnet houdt zich dan ook aanbevolen te worden ge?nformeerd over ervaringen die met het gebruik van deze Aanbeveling worden opgedaan. CUR-Aanbevelingen worden drie jaar na publicatie ge?valueerd en, indien daartoe aanleiding bestaat, geactualiseerd. Hiervan wordt melding gemaakt in de vakpers. Aansprak SBRCURnet en degenen die aan dit product hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze publicatie. Toch kan niet worden uitgesloten dat de inhoud onjuistheden bevat. Degebruiker van dit product aanvaardt daarvoor het risico. SBRCURnet sluit, mede ten behoeve van de auteurs, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit dit product. \251 SBRCURnet Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens - bestand, getransformeerd tot software of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie?n, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 3 Inhoud Voorwoord bij de tweede, herziene uitgave 4 Voorwoord bij de eerste uitgave 5 DEEL I NEN-EN 1992-1-1 7 1 Algemeen 7 1.1 Onderwerp, toepassingsgebied en relatie tot NEN-EN 1992-1-1 7 1.6 Symbolen 8 3 Materialen 8 3.1 Beton 8 4 Duurzaamheid en dekking op de wapening 10 4.4 Toetsingsmethoden 10 5 Constructieve berekening 10 5.8 Berekening van tweede-orde effecten bij aanwezigheid van axiale belastingen 10 5.8.3.1 Slankheidscriterium voor afzonderlijke elementen 10 6 Uiterste grenstoestanden (UGT) 11 6.1 Buiging met of zonder normaalkracht 11 6.2 Dwarskracht 11 6.3 Wringing 11 6.4 Pons 11 6.7 Gedeeltelijk belaste gebieden 11 6.8 Vermoeiing 12 7 Bruikbaarheidsgrenstoestanden (BGT) 12 7.3 Scheurbeheersing 12 7.4 Doorbuigingscontrole 12 9 Detailleren van elementen en specifieke regels 12 9.4 Vlakke plaatvloeren 12 10 Aanvullende regels voor geprefa- briceerde betonelementen en geprefabriceerde constructies 13 10.9 Bijzondere regels voor ontwerp en detaillering 13 10.9.4.3 Verbindingen die drukkrachten overdragen 13 10.9.4.5 Verbindingen die buigende momenten of trekkrachten overdragen 13 11 Betonconstructies met lichte toeslagmaterialen 13 12 Ongewapende en licht gewapende betonconstructies 13 DEEL II NEN-EN 206-1 + NEN 8005 15 1 Onderwerp, toepassingsgebied en gebruik 15 4 Indeling in klassen 15 4.1 Milieuklassen in verband met de omgevingsomstandigheden 15 5 Eisen gesteld aan het beton en ontrolemethoden 15 5.1 Basiseisen gesteld aan de grondstoffen 15 5.1.3 Toeslagmateriaal 15 5.3.2 Grenswaarden voor de beton- samenstelling 16 5.4 Eisen voor de betonspecie 16 5.5 Eisen voor verhard beton 16 8 Conformiteitscontrole en conformiteitscriteria 17 DEEL III NEN-EN 13670 19 1 Onderwerp, toepassingsgebied en relatie tot NEN-EN 13670 19 4 Uitvoeringsmanagement 19 4.2 Documentatie 19 8 Betonstorten 19 8.3 Aflevering, ontvangst en transport van betonmortel op de bouwlocatie 19 Titels van de vermelde documenten 21 4 Voorwoord bij de tweede, herziene uitgave In CUR-Aanbevelingen wordt veelvuldig verwezen naar normen en vaak worde\ n voor specifieke onderwerpen aanvullende eisen gesteld. Bij CUR-Aanbevelingen op betongeb\ ied waren dat vooral de normen voor toeslagmaterialen (NEN 5905), betontechnologie (NEN 5950)\ , de berekening van beton - constructies (NEN 6720) en de uitvoering van betonconstructies (NEN 6\ 722). Met de invoering van Europese normen in Nederland (NEN-EN) worden de o\ orspronkelijke Neder - landse normen (NEN) ingetrokken. Dit houdt in dat CUR-Aanbevelingen aan de nieuwe normen moeten worden aangepast. Dat geldt ook voor CUR-Aanbeveling 80:2001. Deze herziene uitgave is aan\ gepast aan de vigerende normen. CUR-voorschriftencommissie 91 "Revisie CUR-Aanbevelingen" heeft het proces begeleid om tot deze herziene uitgave van CUR-Aanbeveling 80 te komen. VC 91 was als volgt samengesteld: prof.ir. C. Van Weeren (voorzitter, AVC "Beton"), dr.ir. H.A.W. Cornelissen (voorzitter NEN/CUR commissie 353 039/VC12 "Beton"), ir. F.B.J. Gijsbers (voorzitter NEN/CUR-commissie 351 001 09/VC 20 "TGB Beton - constructies"), ir. C.A. van der Steen (voorzitter NEN/CUR-commissie 351 085/VC 18 Uitvoering van betonconstructies), dr.ir. G. van der Wegen (rapporteur), prof.ir. S.N.M. Wijte (rapporteur) en drs. E. Vega (coördinator). NEN/CUR-commissies 353 039/VC 12 "Beton", 351 085/VC 18 "Uitvoering van betonconstructies" en 351 001 09/ VC 20 "TGB-Betonconstructies" stemmen in met de inhoud van CUR-Aanbeveling 80:2014. Met de publicatie van deze tweede, herziene versie, is de eerste versie van 2001 vervallen. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 5 Voorwoord bij de eerste uitgave Aanvullende bepalingen op NEN 6720:1995 (VBC 1995) NEN 5950:1995 (VBT 1995) NEN 6722:1988 (VBU 1988) Met het verschijnen van CUR-Aanbeveling 80 'Beton met menggranulaten \ als grof toeslagmateriaal' wordt voorzien in de noodzakelijke aanvullende technische regelgeving op NEN 6720 (VBC 1995). Deze Aanbeveling bevat regels voor het ontwerpen van betonconstructies v\ oor bouwwerken met menggranulaten als grof toeslagmateriaal, voor zover deze vallen binnen \ het toepassingsgebied, zoals dat is gedefinieerd in deze Aanbeveling. De aanvullende bepaling\ en zijn gegeven in deel I van deze Aanbeveling. In respectievelijk deel II en III worden betontechnologische en uitvoeri\ ngstechnische bepalingen weergegeven in aanvulling op NEN 5950 (VBT 1995) en NEN 6722 (VBU 1988). Omdat deze Aanbeve - ling alleen de aanvullende bepalingen op NEN 6720, NEN 5950 en NEN 6722 bevat, is de paragraaf - nummering niet overal doorlopend. Aangenomen mag worden dat toepassing van deze bepalingen in combinatie m\ et NEN 6720 zal leiden tot het in NEN 6700 "Technische Grondslagen voor Bouwconstructies TGB 1990 Algemene Basiseisen" geëiste betrouwbaarheidsniveau van bouwconstructies. Hiermee wordt \ voldaan aan de publiekrechtelijke eisen krachtens het Bouwbesluit. Van deze Aanbeveling mag worden afgeweken indien wordt gehandeld conform de toelichting op artikel 1.2 punt m van NEN 6720 'Afwijkingen van de norm'. In het Nederlandse milieubeleid (uiteengezet in NMP3, Implementatieplan\ Bouw- en Sloopafval, Tweede plan van aanpak Duurzaam Bouwen) wordt bevordering van hergebruik\ van bouw- en sloop - afval uitgedragen. De toepassing van beton- en metselwerkgranulaten als grindvervangend toeslag - materiaal in beton levert een bijdrage aan uitvoering van dat beleid. "M\ enggranulaten" is de benaming die wordt gebruikt voor een combinatie van beton- en metselwerkgranulaten. Voor het op een verantwoorde wijze toepassen van menggranulaten in beton,\ is het noodzakelijk dat mogelijke constructieve, betontechnologische en uitvoeringstechnische consequenties worden vast\ - gesteld en opgenomen in de regelgeving. Voor de wijze waarop kan worden beoordeeld of er voor beton met grindvervangende toeslagmaterialen aanvullende bepalingen op d\ e bestaande voorschrif - ten nodig zijn, is in CUR-rapport 94-12 een procedure vastgelegd. Subcom\ missie B "Menggranulaten" van CUR-onderzoekcommissie C 107 "Toeslagmaterialen in beton. Constructieve aspecten" heeft in 1997, in lijn met de genoemde procedure, CUR-Aanbeveling 58 'Menggranulaten in betonwanden voor bouwwerken in veiligheidsklassen 1 en 2' opgesteld. Met die Aanbeveling, die \ was opgesteld op basis van in de literatuur beschikbare gegevens over het gedrag van b\ eton met beton- en metsel - werkgranulaten, werd de toepassing van menggranulaten voor 100% van het grov\ e toeslagmateriaal, geregeld voor een beperkt toepassingsgebied. De betreffende subcommiss\ ie oordeelde het nood - zakelijk dat op een aantal aspecten met betrekking tot het gedrag van beton\ met menggranulaten eerst nader onderzoek zou worden verricht alvorens overgegaan zou kunnen\ worden tot een verdere uitbreiding van het toepassingsgebied. Dat onderzoek is uitgevoerd en op\ basis van de resultaten is de onderhavige CUR-Aanbeveling 80 opgesteld voor beton met menggranulate\ n. Hiermee komt CUR- Aanbeveling 58 te vervallen. Voor een aantal eigenschappen van beton met menggranulaten blijkt er, vergelijkbaar met beton met lichte toeslagmaterialen, een relatie met de volumieke massa van het beton te zijn. Om die reden zijn bij het opstellen van deze CUR-Aanbeveling de aanvullende bepalinge\ n in CUR-Aanbeveling 39 'Beton met grove lichte toeslagmaterialen' als uitgangspunt gebruikt. Gezien de relatief beperkte 6 spreiding van de volumieke massa van beton met menggranulaten, worden in deze Aanbeveling constante waarden in de vermenigvuldigingsfactoren gebruikt in plaats va\ n relaties op basis van de volumieke massa, zoals in CUR-Aanbeveling 39. De informatie op basis waarvan de verschillende aanvullende bepalingen in deze Aanbeveling zijn vastgesteld, is vastgele\ gd in het bijbehorende ach - tergrondrapport. Het toepassingsgebied voor beton met menggranulaten in deze CUR-Aanbevel\ ing is uitgebreid ten opzichte van CUR-Aanbeveling 58, maar is ten opzichte van NEN 6720 nog b\ eperkt met betrekking tot de vereiste brandwerendheid van betonconstructies en de milieuklasse\ n. De reden hiervoor is dat er ten tijde van het opstellen van deze CUR-Aanbeveling nog onvoldoende \ bekend is over respec - tievelijk het gedrag bij brand en de duurzaamheid van beton met menggran\ ulaten. Aangedrongen wordt op een weloverwogen gebruik van beton met menggranulaten. Door de \ relatief grote krimp en kruip zal hieraan extra aandacht moeten worden besteed bij constructies \ waarbij scheurvorming ten gevolge van deze fenomenen tot nadelige gevolgen kan leiden. Ook bij toe\ passing als schoonbeton is de nodige zorgvuldigheid op zijn plaats. Deze CUR-Aanbeveling is gebaseerd op de huidige kennis en stand van techniek. Dit betekent dat enerzijds is voorzien in adequate technische regelgeving en anderzijds e\ nige behoudendheid is betracht ten aanzien van specifieke constructieve eigenschappen die (nog) niet door onderzoek zijn vastgesteld of waarmee onvoldoende ervaring is opgedaan. Er wordt op gewezen dat bestaande tabellen en programmatuur, gebaseerd op NEN 6720, niet zonder meer kunnen worden toegepast op beton met menggranulaten met een \ vervangingspercen - tage > 20 % V/V . Dit hangt samen met het afwijkende materiaalgedrag, waarvoor in deze Aanbeveling dan ook specifieke bepalingen zijn opgenomen. De samenstelling van Subcommissie B "Menggranulaten" van onderzoekcommissie C 107 "Toeslagma - terialen in beton. Constructieve aspecten" was bij het verschijnen van de Aanbeveling als volgt: ir. J. Stroband, voorzitter ir. N. van den Berg, secretaris dr.ir. D.A. Hordijk, rapporteur ir. J.A. den Uijl, rapporteur M.A. Bakker ir. E.R.J.M. Boel ing. A.A. Huijben ir. P. de Jong ing. N. Kaptijn ing. A.C. Kok ing. J.W. Roël ing. R. Sagel ing. N.J.F. Vonk ing. R.T. de Vree drs. E.H. Schut, corresponderend lid drs. E. Vega, coördinator prof.ir. J.H. van Loenen, mentor CUR-Aanbeveling 80 is beoordeeld door VC 20 "TGB-Betonconstructies", VC 12 "Beton" en VC 18 "Uit - voering", de Algemene Voorschriftencommissie 'Beton' en is consistent bevonden met respectievelijk NEN 6720, NEN 5950 en NEN 6722. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 7 NEN-EN 1992-1-1 DEEL I 1 Algemeen 1.1 Onderwerp, toepassingsgebied en relatie tot NEN-EN 1992-1-1 Onderwerp Dit deel van de Aanbeveling bevat aanvullende bepalingen en eisen op NEN\ -EN 1992-1-1 en heeft betrekking op: ? het draagvermogen en de vervormingen waaraan betonconstructies moeten vo\ ldoen; ? de bepalingsmethoden aan de hand waarvan mag worden getoetst of aan de e\ isen wordt voldaan. Indien in dit deel van deze Aanbeveling op bepaalde artikelen van NEN-EN 1992-1-1 gedeeltelijk aanvullende en/of afwijkende bepalingen worden gegeven, blijft de rest van het artikel ongewijzigd van kracht. Indien op bepaalde onderdelen van NEN-EN 1992-1-1 geen aanvu\ llende en/of afwijkende bepalingen worden gegeven, gelden die onderdelen van NEN-EN 1992-1-1 onv\ erkort. Waar in een artikel van NEN-EN 1992-1-1 wordt verwezen naar een ander artikel in NEN-EN 1992-1-1, welke laatste is aangevuld en/of gewijzigd in deze Aanbeveling, geldt het gestelde in \ het aangevulde en/of gewij - zigde artikel van deze Aanbeveling. Dit betekent onder andere dat ook deze aanvullende bepalingen en eisen bedoeld zi\ jn te worden toegepast op overwegend statisch belaste betonconstructies. Verwijzingen zonder meer hebben betrekking op NEN-EN 1992-1-1. Toepassingsgebied De Aanbeveling is bedoeld voor betonconstructies volgens NEN-EN 1992-1-1\ , waarbij beton met meng - granulaten volgens NEN-EN 12620 en NEN 5905 wordt toegepast als het grov\ e toeslagmateriaal. Met betrekking tot de vereiste brandwerendheid, toeslagmateriaal en mili\ euklasse wordt het toepas - singsgebied beperkt. In dit verband worden de volgende aspecten genoemd:\ a. De Aanbeveling is van toepassing voor betonconstructies waarvoor geldt d\ at de vereiste brand - werendheid met betrekking tot bezwijken ten hoogste gelijk is aan 30 minuten. Toelichting Vanwege onbekendheid ten aanzien van het gedrag van beton met menggranulaten bij bran\ d, is deze beperking van het toepassingsgebied aangehouden. Zodra nadere in\ formatie over het gedrag van beton met menggranulaten bij brand beschikbaar is, kan deze b\ eperking in het toe - passingsgebied worden beoordeeld en zonodig aangepast. b. Percentage menggranulaten De Aanbeveling is van toepassing op beton, waarin het grove toeslagmater\ iaal voor 100% is vervangen door menggranulaat. Deze Aanbeveling kan in principe ook voor \ vervangingspercenta - ges tussen 20% en 100% worden toegepast. Daarbij dient deze Aanbeveling \ onverkort te worden toegepast, hetgeen een conservatieve benadering is. 8 Toelichting Indien maximaal 20% (V/V) van het grove toeslagmateriaal menggranulaat is, waarbij het percen - tage metselwerkgranulaat ten hoogste 10% (V/V) is en het overige grove toeslagmateriaal natuurlijk hard dicht toeslagmateriaal, is volgens 5.3.2 van NEN 8005, NEN-EN 1992-\ 1-1 zonder aanvullende bepalingen van toepassing. Uit 5.2 van NEN 5905 is af te leiden dat beto\ ngranulaat ook voldoet aan de eisen die aan menggranulaat worden gesteld. Dientengevolge kan de\ ze CUR-Aanbeveling ook worden toegepast voor beton met betongranulaat voor het grove toesla\ gmateriaal, hetgeen een conservatieve benadering is. c. Milieuklassen Deze Aanbeveling is van toepassing voor beton dat in de gebruiksperiode \ wordt blootgesteld aan omstandigheden die behoren bij milieuklassen X0 en XC1 volgens NEN-EN 206-1. Deze Aanbeve - ling is ook van toepassing voor beton in binnenspouwbladen bij milieukla\ ssen X0, XC1, XC2 en XC3 en in funderingen bij dezelfde milieuklassen, eventueel in combinatie\ met XF1 of XF3. d. Sterkteklassen De Aanbeveling is van toepassing voor de sterkteklassen C12/15 tot en me\ t C50/60. Toelichting Van het gedrag van beton met menggranulaten en sterkteklassen hoger dan C\ 50/60 zijn geen gegevens bekend. Dientengevolge is deze CUR-Aanbeveling daarop niet van toepassing. e. Afwijkingen ten opzichte van NEN-EN 1992-1-1 Indien voor bepaalde toepassingen in normen of andere documenten is gere\ geld dat op onderde - len mag worden afgeweken van de bepalingen in NEN-EN 1992-1-1, dan geldt dat niet automatisch \ ook voor beton met menggranulaten. f. Op de tekeningen en in het bestek en werkomschrijvingen moet worden aangegeven dat de betreffende betonconstructie geschikt is voor uitvoering in beton met \ menggranulaten en dat rekening is gehouden met de aanvullende bepalingen in CUR-Aanbeveling 80:20\ 14. 1.6 Symbolen Aanvullende symbolen met bijbehorende betekenis: k1 t/m k9 : factoren 3 Materialen 3.1 Beton 3.1.2 Sterkte De waarde van de treksterkte beschreven in (3) en (8) moet worden ve\ rmenigvuldigd met de factor k1, waarvoor geldt: k1 = 0,9 CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 9 Toelichting Deze aanvulling dient ook te worden toegepast bij gebruik van tabel 3.1 in NEN-EN 8005. 3.1.3 Elastische vervorming De waarde van de elasticiteitsmodulus Ecm moet worden vermenigvuldigd met de factor k2, waarvoor geldt: k1 = 0,8 Toelichting Deze aanvulling dient ook te worden toegepast bij gebruik van tabel 3.1 in NEN-EN 8005. 3.1.4 Kruip en krimp De waarde van de kruipcoëfficiënt, bepaald volgens (2), moet wo\ rden vermenigvuldigd met de factor k4, waarvoor geldt: k4 = 1,7 voor ? ck = 12 N/mm 2 k4 = 1,3 voor ?ck ? 20 N/mm 2 Voor waarden van ?ck gelegen tussen 12 en 20 N/mm 2 moet de factor k4 rechtlijnig worden geïnterpo - leerd tussen de waarden 1,7 en 1,3. De waarde van de krimpverkorting, bepaald volgens (5), moet worden vermenigvuldigd met de factor\ k5, waarvoor geldt: k5 = 1,9 voor ? ck = 12 N/mm 2 k5 = 1,7 voor ?ck ? 20 N/mm 2 Voor waarden van ?ck gelegen tussen 12 en 20 N/mm 2 moet de factor k5 rechtlijnig worden geïnterpo - leerd tussen de waarden 1,9 en 1,7. De vergelijking voor ?ds(t,t s) moet worden vervangen door: Toelichting Door de relatief grote krimp en kruip van beton met menggranulaten zal h\ ieraan extra aandacht moeten worden besteed bij constructies waarbij scheurvorming ten gevolge\ van deze fenomenen tot nadelige gevolgen kan leiden. 3.1.7 Spanning-rekrelatie voor het berekenen van dwarsdoorsneden Voor het berekenen van dwarsdoorsneden moet gebruik gemaakt worden van de spanning-rek\ relatie volgens (2) waarbij de waarde van ?c3 moet worden vermenigvuldigd met de factor k3, waarvoor geldt: k3 = 1,1 Toelichting Deze aanvulling dient ook te worden toegepast bij gebruik van tabel 3.1 in NEN-EN 8005. ?ds(t,t s) = (t - t s) (t - t s)+h 0 CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 10 3.1.10 Volumieke massa of dichtheid Bij het vaststellen van de belasting door het eigen gewicht van de const\ ructie moet voor beton met menggranulaten een volumieke massa of dichtheid ? van 22 kN/m 3 worden aangehouden. Als de CUR-Aanbeveling wordt toegepast voor beton met 100% betongranulaa\ t of voor beton met een vervangingspercentage voor het grove toeslagmateriaal dat minder is \ dan 100%, dient met een mogelijk hogere volumieke massa of dichtheidte worden gerekend. Toelichting Het voorgaande dient gelezen te worden in aanvulling op tabel A.1 van NEN-EN 1992-1-1. 4 Duurzaamheid en dekking op de wapening 4.4 Toetsingsmethoden 4.4.1 Betondekking Bij voorgerekte voorspanelementen moet de minimale dekking, volgens (3)\ , worden verhoogd met 5 mm. De waarde voor cmin,dur , volgens (5), moet bij niet-bekiste oppervlakken met 5 mm worden verhoogd. Toelichting De verhoging van de dekking is nodig, omdat bij niet-bekiste vlakken een betrekkelijk ruw oppervlak ontstaat. Als een productiemethode of afwerkingsmethode wordt \ toegepast die resul - teert in een dicht en glad oppervlak, kan worden uitgegaan van een bekist vlak, zodat dan de toeslag van 5 mm vervalt. 5 Constructieve berekening 5.8 Berekening van tweede-orde effecten bij aanwezigheid van axiale belastingen 5.8.3 Vereenvoudigde criteria voor tweede-orde-effecten 5.8.3.1 Slankheidscriterium voor afzonderlijke elementen De waarde voor ?lim moet zijn vermenigvuldigd met de factor k6, waarvoor geldt: k6 = 0,9 5.8.5 Berekeningsmethoden De waarde van de fictieve elasticiteitsmodulus Ef bepaald volgens (1) en tabel NB-1 moet zijn verme - nigvuldigd met de factor k2 volgens 3.1.3. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 11 Toelichting De zo verkregen waarde van Ef kan worden beschouwd als een ondergrens; uit berekening zal in veel gevallen een hogere waarde voor Ef volgen. 6 Uiterste grenstoestanden (UGT) 6.1 Buiging met of zonder normaalkracht Voor de drukspanning in beton- en voorspanstaal of voor de afname van de \ trekspanning in het voor - spanstaal mag ten hoogste 390 N/mm 2 in rekening zijn gebracht. 6.2 Dwarskracht 6.2.3 Elementen die berekende dwarskrachtwapening vereisen Voor de hoek ?, bepaald volgens (2) mag geen kleinere waarde worden aangehouden dan \ 33°. De waarde voor VRd,max , bepaald volgens (4), moet worden vermenigvuldigd met de factor k1, bepaald volgens 3.1.2. 6.3 Wringing 6.3.2 Ontwerpprocedure De waarde voor TRd,max , bepaald volgens (4), moet worden vermenigvuldigd met de factor k1, bepaald volgens 3.1.2. 6.4 Pons 6.4.5 Ponsweerstand van platen en kolomvoeten met ponswapening Dit artikel is niet van toepassing Toelichting De genoemde aanpassing houdt in dat belasting op pons beperkt moet blijven tot het niveau waarbij geen ponswapening nodig is. Dit omdat van het effect van ponsw\ apening in beton met menggranulaten onvoldoende bekend is. 6.7 Gedeeltelijk belaste gebieden In vergelijking 6.63 dient de variabele ?cd vervangen te worden door k1?cd, waarbij k1 de factor volgens 3.1.2. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 12 6.8 Vermoeiing Dit artikel is niet van toepassing. 7 Bruikbaarheidsgrenstoestanden (BGT) 7.3 Scheurbeheersing 7.3.2 Oppervlaktes van de minimumwapening De aanhechtingsfactor ?1, bepaald volgens (3), moet worden vermenigvuldigd met de factor k1 volgens 6.1.2. 7.3.4 Berekening van scheurwijdtes Toelichting Bij de bepaling van ?s en ?e moet rekening worden gehouden met de in 3.1.3 beschreven reductie van de elasticiteitsmodulus van beton. 7.4 Doorbuigingscontrole 7.4.2 Gevallen waarin berekeningen achterwege mogen blijven Dit artikel is niet van toepassing 9 Detailleren van elementen en specifieke regels 9.4 Vlakke plaatvloeren 9.4.3 Ponswapening Dit artikel is niet van toepassing. Toelichting Zie toelichting bij 6.4.5. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 13 10 Aanvullende regels voor geprefabriceerde betonelementen en geprefabriceerde constructies 10.9 Bijzondere regels voor ontwerp en detaillering 10.9.4 Verbindingen en ondersteuningen voor geprefabriceerde elementen 10.9.4.3 Verbindingen die drukkrachten overdragen In afwijking van het gestelde onder (7) mag van de berekening van de trekspanningen worden afgezien als de gemiddelde oplegdruk beperkt is tot k1 0,7 ?cd. De waarde voor k1 volgt uit 3.1.2. 10.9.4.5 Verbindingen die buigende momenten of trekkrachten overdragen De ombuigingsstraal als bedoeld onder (3) moet ten minste 10 maal de d\ iameter van de lusstaaf bedragen. 11 Betonconstructies met lichte toeslagmaterialen Dit hoofdstuk is niet van toepassing. Toelichting De constructieve aspecten van beton vervaardigd met menggranulaat als grof toeslagmateriaal in combinatie met lichte toeslagmaterialen zijn niet bekend. 12 Ongewapende en licht gewapende betonconstructies Geen aanvullende bepalingen. Toelichting Alle hiervoor beschreven aanpassingen zijn onverkort van toepassing op dit hoofdstuk Bijlage B Kruip- en krimpvervorming Kruip- en krimpvervorming CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 14 CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 15 NEN-EN 206-1 + NEN 8005 DEEL II 1 Onderwerp, toepassingsgebied en gebruik Het toepassingsgebied van deze CUR-Aanbeveling is aangegeven in 1 van de\ el I van deze Aanbeve - ling. Eventuele toepassingen genoemd in NEN-EN 206-1, die buiten het toe\ passingsgebied volgens 1 van deel I van deze Aanbeveling vallen, zijn niet van toepassing. Indien in dit deel van deze Aanbeveling op bepaalde artikelen van NEN-EN 206-1 + NEN 8005 gedeel - telijk aanvullende en/of afwijkende bepalingen worden gegeven, blijft de rest van het artikel ongewij - zigd van kracht. Indien op bepaalde onderdelen van NEN-EN 206-1 + NEN 80\ 05 geen aanvullende en/ of afwijkende bepalingen worden gegeven, gelden die onderdelen onverkort, rekening houdend met het toepassingsgebied volgens 1 van deel I van deze Aanbeveling. Waar in een artikel van NEN-EN 206-1 + NEN 8005 wordt verwezen naar een ander artikel in NEN-EN 206-1 + NEN 8005, welke laatste is aangevuld en/of gewijzigd in deze Aanbeveling, geldt het ge\ stelde in het aangevulde en/of gewijzigde artikel van deze Aanbeveling. 4 Indeling in klassen 4.1 Milieuklassen in verband met de omgevingsomstandigheden Deze Aanbeveling heeft betrekking op droge toepassingen in milieuklassen\ X0 en XC1. Voor binnen - spouwbladen in natte ruimten is milieuklasse XC3 en voor funderingen milieuklasse XC2, eventueel in combinatie met XF1 of XF3, van toepassing. 5 Eisen gesteld aan het beton en controlemethoden 5.1 Basiseisen gesteld aan de grondstoffen 5.1.3 Toeslagmateriaal Het beton moet worden samengesteld met menggranulaten die voldoen aan de\ gestelde eisen in NEN-EN 12620 + NEN 5905. Toelichting Indien menggranulaten worden geleverd met KOMO-productcertificaat op basis van de nationale beoordelingsrichtlijn (BRL) 2506 mag worden aangenomen dat aan de eise\ n in NEN-EN 12620 + NEN 5905 wordt voldaan. 16 5.3.2 Grenswaarden voor de betonsamenstelling De Aanbeveling is in afwijking van het gestelde in NEN 8005, van toepass\ ing op beton, waarin het grove toeslagmateriaal voor 100% is vervangen door menggranulaat. De\ ze Aanbeveling kan in principe ook voor vervangingspercentages tussen 20% en 100% worden toege\ past. Daarbij dient deze Aanbeveling onverkort te worden toegepast, hetgeen een conservatieve benadering is. Toelichting Indien maximaal 20% ( V/V ) van het grove toeslagmateriaal menggranulaat is, waarbij het per - centage metselwerkgranulaat ten hoogste 10% ( V/V ) is en het overige grove toeslagmateriaal natuurlijk hard dicht toeslagmateriaal, is volgens 5.3.2 van NEN 8005, N\ EN-EN 1992-1-1 zonder aanvullende bepalingen van toepassing. Uit 5.2 van NEN 5905 is af te leiden dat betongranulaat ook voldoet aan de eisen die aan menggranulaat worden gesteld. Dientenge\ volge kan deze CUR- Aanbeveling ook worden toegepast voor beton met betongranulaat voor het \ grove toeslagmate - riaal, hetgeen een conservatieve benadering is. 5.4 Eisen voor de betonspecie 5.4.1 Consistentie Geen aanvullende bepalingen. Toelichting Ten gevolge van een hogere waterabsorptie door menggranulaat ten opzichte\ van grind kan de consistentie een meer dan normale variatie vertonen. Het voorbevochtigen\ van menggranulaat kan dit verminderen. 5.4.2 Water-cementfactor De water-cementfactor dient bij voorkeur te worden bepaald met methode 1 volgens NEN 5960. 5.4.3 Luchtgehalte Methode van onderzoek Het luchtgehalte van beton met menggranulaten moet worden bepaald volgen\ s NEN-EN 12350-7. 5.5 Eisen voor verhard beton 5.5.5 Structuur Toelichting Bij het gebruik van menggranulaat kunnen bij schoonbeton ongewenste kleu\ rverschillen optreden. Door een hogere waterabsorptie van sommige bestanddelen van het menggran\ ulaat kan ook zogenoemde vochtaftekening optreden, zoals dit ook bij sommige soorten licht toeslagmateriaal\ kan voorkomen. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 17 8 Conformiteitscontrole en conformiteitscriteria 8.2.3 Conformiteitscontrole voor andere eigenschappen dan de sterkte 8.2.3.2 Conformiteitscriteria voor andere eigenschappen dan de sterkte Volumieke massa of dichtheid Toelichting Het verdient aanbeveling afspraken te maken over de volumieke massa van de te leveren specie en de toegestane afwijking, indien keuring op volumieke massa wordt verlangd. CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 18 CUR-Aanbeveling 80:2014 Beton met menggranulaten als grof toeslagmateriaal 19 NEN-EN 13670 DEEL III 1 Onderwerp, toepassingsgebied en relatie tot NEN-EN 13670 Het toepassingsgebied van deze CUR-Aanbeveling is aangegeven in 1 van de\ el I van deze Aanbeve - ling. Eventuele toepassingen genoemd in NEN-EN 13670, die buiten het toepassingsgebied volgens 1 van deel I van deze Aanbeveling vallen, zijn niet van toepassing. Indien in dit deel van deze Aanbeveling op bepaalde artikelen van NEN-EN 13670 gedeeltelijk aanvul - lende en/of afwijkende bepalingen worden gegeven, blijft de rest van het artikel ongewijzigd van kracht. Indien op bepaalde onderdelen van NEN-EN 13670 geen aanvullende \ en/of afwijkende bepa - lingen worden gegeven, gelden die onderdelen onverkort, rekening houdend met het toepassingsge - bied volgens 1 van deel I van deze Aanbeveling. Waar in een artikel van NEN-EN 13670 wordt verwezen naar een ander artikel in NEN-EN 13670, welke laatste is aangevuld en/of gewijzigd in deze Aanbeveling, geldt het gest\ elde in het aangevulde en/of gewijzigde artikel van deze Aanbeveling. 4 Uitvoeringsmanagement 4.2 Documentatie Toelichting In de projectspecificaties moet worden aangegeven dat in het beton menggranulaat mag worden toegepast, mits dit voldoet aan NEN-EN 12620 + NEN 5905 en de toepassing\ voldoet aan de voor - waarden gesteld in deze deel I van deze Aanbeveling. 8 Betonstorten 8.3 Aflevering, ontvangst en transport van betonmortel op de bouwlocatie Toelichting Door de aanwezigheid van poreuze bestanddelen in menggranulaat kan de ve\ rpompbaarheid van betonmortel teruglopen. 20 21 Titels van de vermelde documenten NEN 5960:2006 Beton - Bepaling van de water-cementfactor/water-bindmiddelfactor van betonspecie. NEN-EN 206-1:2001 Beton ? Deel 1: Specificatie, eigenschappen, vervaardiging en conformiteit, inclusief wijzigingsbladen A1:2004 en A2:2005 NEN-EN 1991-1-1+C1:2011 Eurocode 1: Belastingen op constructies ? Deel 1-1: Algemene belastin\ gen ? Volumieke gewichten, eigengewicht en opgelegde belastingen voor gebouwen, inclusief C1:2009 NEN-EN 1991-1-1+C1:2011/NB:2011 Nationale Bijlage bij NEN-EN 1991-1-1+C1:2011 NEN-EN 1992-1-1 +C2:2011 Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betonconstructies ? Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen, inclusief C2:2010 NEN-EN 1992-1-1 +C2:2011/NB:2011 Nationale Bijlage bij NEN-EN 1992-1-1+C2:2011 NEN-EN 12620:2013 Toeslagmateriaal voor beton, inclusief wijzigingsblad A1:2008 NEN 5905:2013 Toeslagmateriaal voor beton, inclusief wijzigingsblad A1:2008 NEN-EN 13670:2009 Het vervaardigen van betonconstructies NEN 8005:2008 Nederlandse invulling van NEN-EN 206-1 Beton ? Deel 1: Specificatie\ , eigenschappen, vervaardiging en conformiteit, inclusief wijzigingsblad A\ 1:2011 NEN-EN 12350-7:2009 Beproeving van betonspecie ? Deel 7: Luchtgehalte ? Drukmethoden BRL 2506:2008 Nationale beoordelingsrichtlijn voor het KOMO-productcertificaat voor BSA- granulaten voor toepassing in de betonbouw en wegenbouw. CUR-Aanbeveling 39 Beton met lichte toeslagmaterialen TNO-rapport 00-CON-R1270 Menggranulaatbeton; Resultaten van experimenteel onderzoek en achtergrondrapport bij CUR-Aanbeveling 80. Nederlandse normen zijn een uitgave van de Stichting Nederlands Normalisatie-instituut, Vlinderweg 6, postbus 5059, 2600 GB Delft (bestellingen bij NEN, verkoop- en informatielijn, telefoon 015 269 03 91). SBRCURNET SBRCURnet is een onafhankelijk kennisnetwerk voor de gehele bouwsector. Wij zorgen er voor dat professionals in de Burgerlijke en Utiliteitsbouw en in de Grond-Weg- en Waterbouw hun werk beter kunnen doen. Wij brengen partijen uit de bouwsector met elkaar in contact voor het ontwikkelen van nieuwe vakkennis over actuele vraagstukken. Ook voorzien we de sector van betrouwbare, bruikbare vakkennis. Dat doen we door kennis uit te geven in een breed scala aan producten en diensten. Bovendien helpen we bij het implementeren van kennis. CUR-Aanbevelingen Een CUR-Aanbeveling geeft richtlijnen voor de toepassing van nieuwe materialen, methoden en technieken. Het gaat om praktische regels, die samen met potentiële gebruikers zijn opgesteld. Door hun praktische opzet worden CUR-Aanbevelingen breed geaccepteerd in de bouwpraktijk en bevorderen zij innovaties. Als voorschriften kunnen zij dienen als basis van certificeringsregelingen. ARTIKELNUMMER CA080.14 ISBN 978-90-5367-585-4