CROW-CUR Aanbeveling 018:2020
Colloïdaal beton

CROW-CUR Aanbeveling 1\:8:\f0\f0 Colloï\baal beton CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloi?daal beton_cv.indd 1-2 26-11-20 10:22 Colofon CROW-CUR Aanbeveling 18:\f0\f0 ? Collo\bdaal beton uitgave CROW, Ede artikelnummer AA18:\f019 foto cover Openbare bibliotheek van Betonhuis druk Scanlaser bv, Zaandam productie CROW bestellen Deze uitgave is via de webshop bij CROW te bestellen. Zie voor de actuele verkoopprijs www.crow.nl/shop CROW Po s t b u s 3 7, 6 7 10 B A Ede Te lefo o n (031 8 ) 69 5 3 0 0 E-mail klantenservice@crow.nl Website w w w.crow.nl December \f0\f0 ISBN: 978 90 66\f8 688 7 CR OW e n d e g e n e n d i e a a n d e ze p u b l i c at i e h e b b e n m e e - gewerkt, hebben de hierin opgenomen gegevens zorg - vuldig verzameld naar de laatste stand van wetenschap e n te ch n i e k . D e s o n d a n k s k u n n e n e r o n j u i s t h e d e n i n d e ze publicatie voorkomen. Gebruikers aanvaarden het risico daarvan. CR OW s l u it , m e d e te n b e h o e ve v a n d e g e n e n d i e a a n deze publicatie hebben meegewerkt, iedere aansprake - l i j k h e i d u it vo o r s ch a d e d i e m o cht vo o r t v l o e i e n u it h et gebruik van de gegevens. D e i n h o u d v a n d e ze p u b l i c at i e v a lt o n d e r b e s ch e r m i n g v a n d e a ute u r s wet . De auteursrechten berusten bij CROW. Over CROW CROW bedenkt slimme en praktische oplossingen voor vraagstukken over infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer in Nederland. Dat doen we samen met externe professionals die kennis met elkaar delen en toepasbaar maken voor de praktijk. CROW is een onafhankelijke kennisorganisatie zonder winstoogmerk die investeert in kennis voor nu en in de toekomst. Wij streven naar de beste oplossingen voor vraagstukken van beleid tot en met beheer in infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer en werk en veiligheid. Bovendien zijn wij experts op het gebied van aanbesteden en contracteren. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloi?daal beton_cv.indd 3-4 26-11-20 10:22 Colloïdaal beton onderscheidt zich van andere betonsoorten doordat het in de plastische \fase een taaikleverige samenhang hee\ft\b een langduriger vloeigedrag vertoont en zich zel\fverdichtend gedraagt. Deze eigenschappen worden verkregen door het toevoegen van een colloïdale hulpsto\f aan een daarvoor geschikte betonsamenstelling. Door de taai-kleverige samenhang van de colloïdale betonspecie (met open dan wel gesloten s tr u c tuur) is d e ze g o e d b e s t an d te g e n uit sp o e lin g d o o r wate r. Door deze eigenschap kan colloïdaal beton onder anderen worden toegepast in al o\f niet gewapend onderwaterbeton (a\fdichting bouwputten)\b voor het penetreren van in breuksteen uitgevoerde oever- en bodemverdedigingen\b a\fdichten van \funderingspalen o\f -wanden\b alsmede voor het vervaardigen van een homogeen beton met open structuur. Het toepassen in deze situaties van colloïdaal beton hee\ft met name als doel het uitspoelen van de betonspecie tijdens het storten en verharden te voorkomen. Het speciale karakter van deze betonsoort vraag een specieke benadering van mengselontwerp en kwaliteitscontrole. Omdat daarin in de bestaande betonvoorschri\ften niet wordt voorzien\b zijn aanv ulle n d e re g e l s vas tg e le g d in e e n CROW- CU R A an b eve lin g . In CROW- CU R A an b eve lin g e n wordt veelvuldig verwezen naar normen en vaak worden voor specieke onderwerpen aanv ulle n d e e ise n g e s te ld . D e e e r s te ve r sie (1 99 0) hie r van is ve r va lle n \b eve n a l s d e t we e d e\b herziene versie (2011). Intussen hebben we de derde\b herziene versie (2020). Met de publicatie hie r van zijn d e vo ri g e ve r sie s ve r va lle n . D e ze h e r zie n e uitgave is we d e ro m aan g e p as t aan d e vigerende normen. Zo wordt er verwezen naar de Eurocode 2 voor betonconstructies N EN-EN 1 992-1-1 \b n o rm e n vo o r a d ditieve n N EN-EN 93 4 -2\b d e uit vo e rin gsn o rm N EN-EN 1 3670 (2009) en Nederlandse aanvulling NEN 8670. Daarnaast zijn er praktijkervaringen opgedaan waar uit d e b e h o e\f te n aar vo re n k wam o m b e p aa ld e o n d e r we rp e n aan te sch e rp e n e n e e n dui di g e r te \formuleren. De herziene\b derde versie is opgesteld door E. Boerma ? Rijkswaterstaat\b dienst Grote Projecten e n O n d e rh o u d \b A . van Le e s t ? CROW\b M . Ve r we ij ? Ce m e ntb o u w e n G . van d e r We g e n ? SG S IN T RO N . Te r o n d e rb o u w in g van d e b e h o e\f te n \b we nse n e n o nt w ikke lin g e n van uit d e se c to r is e r een enquête uitgezet naar Rijkswaterstaat\b Havenbedrij\f en gemeente Rotterdam\b beton- leveranciers en waterbouwaannemers. De reacties zijn verwerkt in deze herziening. De inhoud van deze CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 is voora\fgaand aan het verschijnen\b gedeeld met de leden van NEN-normcommissie 353 039 'Beton'. De daaruit volgende reacties e n co m m e nt are n zijn vo o r zove r a l s m o g e lijk ve r we rk t in d e ze ve r sie. Woord vooraf bij de derde, herziene uitgave CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 1 26-11-20 10:24 CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 2 26-11-20 10:24 \f Onderwerp en toepa\b\bing\bgebied 4 1.1 Onderwerp 4 1.2 Toepassingsgebied 4 2 Termen en denitie\b 5 2.1 Colloïdaal beton 5 2.2 Colloïdaal beton met gesloten structuur 5 2.3 Colloïdaal beton met open structuur 5 3 Grond\btofen 6 3.1 Algemeen 6 3.2 Colloïdale hulpsto\f 6 4 Product\bpecicatie\b 7 4.1 Algemeen 7 4.2 Bestelling van colloïdaal beton 7 4.2.1 Eenheid van levering 7 4.2.2 Basisgegevens voor de producent 7 4.2.3 Eventuele aanvullende gegevens voor de producent 7 5 Vervaardigen van colloïdaal beton 8 5.1 Mengselontwerp 8 5.2 Productie 9 5.2.1 Algemeen 9 5.2.2 Dosering grondstofen 9 6 Ei\ben, bepaling\bmethoden, keuring en controle \f0 6.1 Algemeen 10 6.2 Eigenschappen verhard beton 10 6.3 Eigenschappen betonspecie 10 6.3.1 Consistentieklasse 10 6.3.2 Uitspoelgedrag 11 6.3.3 Luchtgehalte 11 T ite l \b van de ve rm e lde norme n \f\f Bijlagen A Uitspoelproe\f 12 B Dosering van grondstofen en menging van betonspecie 14 Inhoud CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 3 26-11-20 10:24 4 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton \f.\f Onderwerp Deze CROW-CUR Aanbeveling gee\ft denities\b eisen en regels voor de vervaardiging en de keu - ring van colloïdaal beton\b als aanvullende bepalingen op en a\fwijkende bepalingen van NEN-EN 20 6 e n N EN 8 0 05 . \f.2 Toepa\b\bing\bgebied Deze CROW-CUR Aanbeveling is bedoeld te worden toegepast op het vervaardigen\b leveren en verwerken van colloïdale betonspecie. Dit is betonspecie die wordt toegepast voor het storten van beton onder water\b waarbij een verhoogd risico bestaat op uitspoelen van de cementpasta. Collo - i dale hulpstofen beïnvloeden de eigenschappen van de betonspecie\b daarom moet colloïdaal beton alleen worden toegepast als de omstandigheden erom vragen. 1 Onderwerp en toepa\b\bing\bgebied To e l i c h t i n g D it is d o o rgaans h et g eva l in s te rk s tro m e n d wate r e n/o\f b ij e e n h o g e va lh o o gte. Co lloïdaa l beton hee\ft een verhoogde taaiheid\b waardoor de weerstand tegen het uitspoelen van cementpasta is verbeterd. Wanneer colloïdaal beton wordt toegepast op de waterlijn bij g o l\f sl a g \b is e r n o g s te e ds e e n h o o g risico o p uit sp o e le n . Daar is dan ex tr a b e sch e rm in g n o di g in d e vo rm van b ij vo o rb e e ld ze ile n . CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 4 26-11-20 10:24 5 Hoo\fdstuk 2 ? Te r m e n e n d e n it i e s 2.\f Colloïdaal beton Een al dan niet verhard mengsel van toeslagmateriaal\b cement\b water\b colloïdale hulpsto\f e n eve ntu e e l an d e re h ulp- e n/o\f v ul s tofe n . Co lloïda le b eto nsp e cie h e e\f t e e n ze e r grote s am e n h an g e n e e n m a xim a le uit sp o e lin g van 5% ( m/m). 2.2 Colloïdaal beton met ge\bloten \btructuur Een colloïdaal beton\b met een luchtgehalte van ten hoogste 5% (V/V). 2.3 Colloïdaal beton met open \btructuur Een colloïdaal beton waarvan in de regel het jne toeslagmateriaal geheel o\f gedeeltelijk ontbreekt waardoor een zeer grote waterdoorlatendheid wordt verkregen. Het grove toeslagmateriaal is doorgaans uit één korrelgroep a\fkomstig. 2 Termen en denitie\b CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 5 26-11-20 10:24 6 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton 3.\f Algemeen Grondstofen moeten voldoen aan de desbetrefende productnormen die staan vermeld in N EN-EN 20 6 + N EN 8 0 05 . Indien onvoldoende kennis en/o\f ervaring beschikbaar is met betrekking tot de te vervaardigen betonspecie\b o\f met de daarbij toe te passen materialen\b moet eerst een geschiktheidsonderzoek volgens hoo\fdstuk 5 van NEN-EN 206 + NEN 8005 worden uitgevoerd. 3.2 Colloïdale hulp\btof De colloïdale hulpsto\f moet de beoogde werking van de betonspecie kunnen bewerkstelligen en de duurzaamheid van het beton niet nadelig beïnvloeden. Bij toepassing in gewapend o\f voorgespannen beton mag de colloïdale hulpsto\f geen stofen bevatten die schadelijk zijn voor de wapening en bij toepassing in ongewapend beton voor in o\f aan te storten onderdelen. Ten opzichte van een vergelijkbaar samengestelde betonspecie zonder colloïdale hulpsto\f mag het luchtgehalte\b bepaald volgens NEN-EN 12350-7\b met niet meer dan 3% ( V/ V) worden verhoogd. Het begin van de binding\b bepaald volgens NEN-EN 196-3\b mag niet met meer dan 120 minuten worden uitgesteld. N EN-EN 93 4 -2 s te lt e ise n aan h ulps tofe n e n ve r w ijs t n aar sp e ci e ke an d e re n o rm e n vo o r d e meetmethoden. 3 Grond\btofen CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 6 26-11-20 10:24 Hoo\fdstuk 4 ? Productspecicaties 7 4.\f Algemeen Colloïdale betonspecie hee\ft een karakteristiek verwerkingsgedrag. De betonspecie met gesloten structuur met zijn taai-kleverige samenhang in combinatie met een kenmerkend traag vloeigedrag hee\ft een verwerkbaarheid die tenminste in consistentieklasse S4 li gt . G an gb a re co nsis te ntie kl as se n zijn: S 4\b S5 \b F4\b F5 \b S F1 . De betonspecie met open structuur hee\ft een verwerkingsgedrag dat vooral a\fhangt van de kor - re lgro ot te e n ko rre lvo rm van d e to e g e p as te grove \fr a c tie. D e ve r we rkb aarh e i d van e e n d e rg e lijke 'betonspecie' kan doorgaans niet worden ingedeeld in één van de consistentieklassen zoals ver - m e ld in 4. 2 . 1 va n N EN-EN 20 6 + N EN 8 0 05 . 4.2 Be\btelling van colloïdaal beton 4.2.\f Eenheid van levering Als eenheid van levering geldt de hoeveelheid betonspecie die na het aanbrengen een volume van 1 m 3 b eto n o p leve r t . 4.2.2 Ba\bi\bgegeven\b voor de producent Gezien de vaak specieke toepassingen en verwerkings omstandigheden van colloïdale beton- specie verdient het aanbeveling de te stellen eisen aan het uitspoelgedrag voora\f overeen te komen. Deze eisen zijn a\f-centrale (con\form BRL 1801)\b door de betoncentrale wordt met de expertise over transport a\fstanden\b verwerkingstijden e.d. een voorspelling gedaan hoe het beton op het we rk ko mt . Aanvullend op 7.1 van NEN-EN 206 dient bij het plaatsen van een bestelling ten minste te worden aangegeven: de gewenste structuur: 'gesloten' dan wel 'open' (opmerking: uit de praktijk blijkt dat\b als niet duidelijk wordt aangegeven dat een 'open' structuur gewenst is o\f helemaal niets hierover wordt gemeld\b de 'gesloten' structuur wordt geleverd); de grootste korrela\fmeting voor gesloten structuur\b dan wel de korrel\fractiegrenzen die voor een open structuur moet zorgen (bijvoorbeeld 16/32 mm)\b van het toeslagmateriaal; de aard van de constructie. Voor colloïdaal beton met gesloten structuur kan ook worden vastgelegd: de sterkteklasse; de milieuklasse; de uitspoelingsklasse. 4.2.3 Eventuele aanvullende gegeven\b voor de producent Van geval tot geval kan het nodig zijn aanvullende gegevens vast te leggen. Aanvullend op 7.1 van N EN-EN 20 6 kan dit b ij vo o rb e e ld d o o r sp e ci c atie van: het cementgehalte\b in kg/m 3; de soort en klasse van het te gebruiken cement volgens NEN-EN 197-1\b NEN-EN 197-4\b N EN-EN 142 16 + N EN 3550; d e so o r t e n we rkin g van eve ntu e e l te g e b r uike n h ulp- e n/o\f v ul s tofe n; de wijze van verwerken (zoals verpompen) en het storttempo; de geschiktheid voor een bijzonder doel; bijzondere eigenschappen. 4 Product\bpecicatie\b CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 7 26-11-20 10:24 8 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton 5.\f Meng\belontwerp Grootste korrelmaat: deze a\fstemmen op de sortering van de stortsteen. To e l i c h t i n g Bij penetratie van breuksteen moet de maximale korrelmaat van de betonspecie worden a\fgestemd op de sortering van de breuksteen\b zodat de holle ruimte goed gevuld wordt. De geschiktheid van het betonmengsel kan worden gecontroleerd middels aanleg van een proe\fvak. Hierbij dient het proe\fvak in voldoende mate aan te sluiten op de daadwerkelijke toepassing. Denk hierbij o.a. aan de stortmethode\b eventuele taludhelling en de watertem - peratuur (bij lagere watertemperaturen neemt de verwerkbaarheid van de beton verder a\f). Tevens kan met een proe\fvak onderzocht worden hoeveel tijd er verstreken moet zijn\b voordat de constructie belast kan worden met stroming en/o\f golven. Consistentie: gangbare consistentieklassen van colloïdale betonspecie met gesloten structuur zijn S 4\b S5 \b F4\b F5 \b S F1 . Keuze colloïdale hulpsto\f: let hierbij op het verloop van de verwerkbaarheid in de tijd\b het uit - spoelgedrag en de interactie met de plasticeerder e.d. 5 Vervaardigen van colloïdaal beton To e l i c h t i n g Hulpstofen worden gedoseerd om de specie-eigenschappen te beïnvloeden. Om de geschiktheid van een colloïdale hulpsto\f te bepalen wordt een vergelijkend onder - zoek uitgevoerd. Hierbij worden mengsels met de hulpsto\f vergeleken met een re\ferentie. De doseringen van de hulpsto\f en overige aanpassingen worden gebaseerd op in\formatie van de leverancier van de hulpsto\f. De volgende eigenschappen worden minimaal geme - ten: Verwerkbaarheid inclusie\f terugloop Uit sp o e lg e dr a g \b b ij vo o rke ur h e rh aa ld n a 1 uur. Luchtgehalte Opstij\fgedrag Sterkte ontwikkeling Het a\fstemmen van de eigenschappen van beton m o r te l \b zo a l s ve r we rkb aarh e i d e n d e ve r- harding\b op de omgevingstemperatuur is een essentiële taak van elke betontechnoloog. Watertemperatuurwisselingen zijn minder extreem dan die van luchttemperatuur\b wel is het ko e le n d ve rm o g e n van wate r ve e l grote r dan van lu cht . CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 8 26-11-20 10:24 Hoo\fdstuk 5 ? Vervaardigen van colloïdaal beton 9 5.2 Productie 5.2.\f Algemeen Hier wordt opgemerkt dat het vervaardigen van colloïdale betonspecie extra aandacht vraagt van- wege het duidelijk moeizamer menggedrag. Op basis van een vooronderzoek moet worden vastgesteld bij welke mengtijd een voldoende homogeen mengsel wordt verkregen. 5.2.2 Do\bering grond\btofen De dosering van grondstofen moet overeenkomstig bijlage B worden uitgevoerd. D e d ose rin g van d e co lloïda le h ulps to\f m a g o o k b uite n d e ce ntr a le m e n g e r p l aat s v in d e n \b m it s d e a\fgewogen o\f a\fgemeten hoeveelheid niet meer dan 3% a\fwijkt van de beoogde waarde. To e l i c h t i n g Voor de dosering van de colloïdale hulpsto\f worden op dit moment de volgende twee pro - ductiemethoden gehanteerd: a In een menger worden de grondstofen cement\b zand en grind samen met de colloïdale hulpsto\f zorgvuldig vermengd. Als laatste wordt het aanmaakwater toegevoegd en doorgemengd. b In een menger worden cement\b zand\b grind en water gemengd. Daarbij wordt zoveel water gedoseerd dat de verwerkbaarheid in consistentieklasse 3 komt te liggen. De col - loïdale hulpsto\f wordt separaat in het resterende deel van het aanmaakwater gesuspen- deerd. Deze suspensie wordt vervolgens aan de betonspecie toegevoegd en doorge - mengd. De suspensie kan bij voorbeeld worden toegevoegd tijdens het lossen van de centrale menger in een truckmixer. In plaats van een menger kan ook een truckmixer worden ingezet voor dosering en men- gin g van d e h ulps to\f. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 9 26-11-20 10:24 10 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton 6.\f Algemeen Bij de keuring en controle van colloïdaal beton gelden dezel\fde regels als gesteld in NEN-EN 206 + NEN 8005\b met de volgende aanpassingen en aanvullingen. 6.2 Eigen\bchappen verhard beton Met colloïdaal beton met gesloten structuur kunnen alle milieuklassen en druksterkteklassen tot en met C45/55 genoemd in NEN-EN 206 + NEN 8005 worden vervaardigd. De mechanische eigenschappen van verhard colloïdaal beton met gesloten structuur komen overeen met die van gewoon beton in dezel\fde sterkteklasse. 6.3 Eigen\bchappen beton\bpecie 6.3.\f Con\bi\btentiekla\b\be De consistentieklasse van colloïdale betonspecie met gesloten structuur moet zijn S4\b S5\b F4\b F5\b SF1. Opmerking: vo o r h et b eto n dat in h et b etre fe n d e p ro \fe c t wo rdt to e g e p a\bt m o et naa\bt e e n e i\b aan d e zetm a at e e n g e \bch i k te b a n d b re e dte vo o r d e v lo e i m a at wo rd e n b e p a a ld , i n ove r le g tu\b\ben leverancier\b en opdrachtgever. Bij toepassing onder water op een helling o\f oever\b eventueel als penetratie van breuksteen\b moet de verwerkbaarheid goed worden a\fgestemd op de hellingshoek en eventueel de sortering van de b re uk s te e n . Ee n p ro e\f s to r t is aan te b eve le n o m d e juis te co nsis te ntie te b e p a le n . O o k o p e e n vlakke bodem onder water is een proe\fvak aan te bevelen. Een risico dat kan optreden is dat het beton te taai is en niet goed penetreert\b terwijl dit onder water vrijwel niet kan worden opgemerkt. Bij het realiseren van een bodembescherming van gepenetreerde breuksteen kan een te lage watertemperatuur de verwerkbaarheid dermate beïnvloeden dat het beton niet meer goed tot onder in de breuksteenlaag vloeit. Ook hiermee dient rekening te worden gehouden. Een aandachtspunt vormt de tijd die verstreken moet zijn voordat de penetratie door 'serieuze' stroming mag worden belast. De consistentie van colloïdale betonspecie met gesloten structuur moet worden bepaald volgens NEN-EN 12350-2 (zetmaat)\b NEN-EN 12350-5 (schudmaat) o\f NEN-EN 12350-8 (vloeimaat). 6 Ei\ben, bepaling\bmethoden, keuring en controle To e l i c h t i n g In NEN-EN 12350-2 is gesteld dat de verwerkbaarheid pas mag worden bepaald als de beton- specie tot rust is gekomen. Vanwege het langdurige vloei gedrag van colloïdale betonspecie dient dit als regel tussen 30 en 45 seconden na het verwijderen van de kegelmantel te geschieden. Indien is overeengekomen dat de consistentie moet worden bepaald van colloïdale beton- specie met open structuur\b moet ook de methode van onderzoek worden overeengekomen. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 10 26-11-20 10:24 11 Hoo\fdstuk 6 ? Eisen\b bepalingsmethoden\b keuring en controle NEN-EN 196-3:2016 Beproevingsmethoden voor cement ? Deel 3: Bepaling van begin en einde van de binding en bepaling van de vormhoudendheid (inclusie\f wijzigingsblad A1:2009) N EN-EN 1 97-1:201 1 Ce m e nt ? D e e l 1: S am e ns te llin g \b sp e ci c atie e n co n\fo rm ite it scrite ria vo o r gewone cementsoorten NEN-EN 206:2014 Beton ?Specicatie\b eigenschappen\b vervaardiging en con\formiteit NEN-EN 934-2:2009 Hulpstofen voor beton\b mortel en injectiemortel - Deel 2: Hulpstofen voor beton - Denities\b eisen\b con\formiteit\b markering en aanduiding (inclusie\f wijzigingsblad A1:2012) NEN-EN 1992-1-1+C2:2011 Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betonconstructies - Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen NEN 3550:2012 Cement volgens NEN-EN 197-1\b NEN-EN 197-4 o\f NEN-EN 14216\b met aanvullende sp e cia le e i g e nsch ap p e n ? D e nitie s e n e ise n NEN 8005:2014 Nederlandse invulling van NEN-EN 206: Beton ?Specicatie\b eigenschappen\b ver - vaardiging en con\formiteit (incl. wijzigingsblad C1:2017) NEN-EN 12350-2:2019 - Beproeving van betonspecie - Deel 2: Zetmaat NEN-EN 12350-5:2019 - Beproeving van betonspecie - Deel 5: Schudmaat NEN-EN 12350-7:2019 Beproeving van betonspecie ? Deel 7: Luchtgehalte ? Drukmethoden NEN-EN 12350-8:2019 - Beproeving van betonspecie - Deel 8: Zel\fverdichtend beton ? Vloeimaat N EN-EN 142 16:201 5 Ce m e nt: S am e ns te llin g \b sp e ci c atie s e n co n\fo rm ite it scrite ria vo o r b ijzo n d e re cementsoorten met erg lage hydratatiewarmte NEN-EN 13670: 2009 Het vervaardigen van betonconstructies en NEN 8670:2018 Ontw. Aanvul - lende voorschri\ften bij NEN-EN 13670: Het vervaardigen van betonconstructies BRL 1801: 2016 Beoordelingsrichtlijn voor het KOMO® productcerticaat voor betonmortel Titel\b van de vermelde normen 6.3.2 Uit\bpoelgedrag De te stellen eis aan het uitspoelgedrag van colloïdale betonspecie mag in ieder geval niet groter zijn dan 5% ( m/m). De weerstand tegen uitspoeling van colloïdale betonspecie moet worden bepaald met de uit - sp o e lp ro e\f\b zo a l s b e sch reve n in b ijl a g e A . 6.3.3 Luchtgehalte Het luchtgehalte van colloïdaal betonspecie met gesloten structuur mag niet meer dan 5% ( V/ V) bedragen. Het luchtgehalte wordt gemeten met de methode\b zoals beschreven in NEN-EN 12350-7. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 11 26-11-20 10:24 12 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton A.\f Onderwerp en toepa\b\bing\bgebied In deze bijlage wordt een methode beschreven voor de bepaling van het uitspoelgedrag van colloïdale betonspecie. A.2 Principe van de methode Met de methode wordt het gewichtsverlies van een speciemonster bepaald\b nadat het in een vrije va l d o o r e e n wate rko lo m is g e gaan . A.3 Toe\btellen en hulpmiddelen A.3.\f Een doorzichtige cilindervormige bui\b, met de volgende afmetingen (guur \f): inwe n di g e m i d d e llijn (1 9 0 ± 0\b 5) m m; wan d dik te te n m ins te 5 m m; h o o gte (20 0 0 ± 10) m m . De buis moet aan de onderzijde zijn a\fgesloten en op (1700 ± 5) mm van de bodem moet een merkstreep zijn aangebracht. A.3.2 Een cilindervormige korf met dek\bel (guur 2), met de volgende afmetingen: uit we n di g e m i d d e llijn (1 30 ± 0\b 5) m m; h o o gte (1 20 ± 0\b 5) m m . De kor\f\b de bodem en het deksel moeten zijn vervaardigd uit geper\foreerde plaat (guur 3 )\b met e e n dik te va n (1 \b 5 ± 0\b1 ) m m van e lkaar b ev in d e n . De massa van de kor\f met de beugel en het deksel moet (650 ± 50) g bedragen. Bijlage A Uit\bpoelproef Fig u u r 3 - G e p e r fo re e rd e p l aat (h ie r vo o r wo rd e n d e o o r - A B 2000 ± 10 mm 1700 ± 5 mm zij-aanzicht doorsnede A - B 190 ± 0,5 mm 130 ± 0,5 mm zij-aanzicht boven-aanzicht 120 ± 0,5 mm 1,5 ± 3 ± 0,1 mm 5 ± 0,1 mm 5 ± 0,1 mm detail geperforeerd plaatstaal A B 2000 ± 10 mm 1700 ± 5 mm zij-aanzicht doorsnede A - B 190 ± 0,5 mm 130 ± 0,5 mm zij-aanzicht boven-aanzicht 120 ± 0,5 mm 3 5 5 ± 0,1 mm detail geperforeerd plaatstaal Figuur 1. C il i nde r vor m ige bu i s (pr i nc ip e) Figuur 2. \for f (pr i nc ip e) CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 12 26-11-20 10:24 13 B i j l a g e A ? U it s p o e l p ro e\f A.3.3 Een koord, met een lengte van ten min\bte 2500 mm dat bovenaan de korf moet zijn beve\btigd. A.3.4 Weegwerktuig, met een onnauwkeurigheid van ten hoog\bte \f g. A.4 Mon\btergrootte De hoeveelheid colloïdale betonspecie moet (2000 ± 50) g bedragen. A.5 Werkwijze Voer de proe\f uit binnen 60 minuten na aanmaak van de betonspecie. B e p aa l a lle m as s a's n a u w ke uri g tot o p 1 g . Vul de cilindervormige buis tot aan de merkstreep met water. Bepaal de massa (m1) van de kor\f met het deksel\b inclusie\f het koord. Vul de kor\f met het monster betonspecie\b sluit de kor\f a\f met het deksel en bepaal de massa (m2) van dit g e h e e l . Laat de met betonspecie gevulde kor\f in de cilinder vormige buis met behulp van het koord voorzichtig zakken totdat de onderkant van de kor\f in aanraking komt met het wateroppervlak. Houd het einde van het koord vast en laat de gevulde kor\f in vrije val tot op de bodem van de cilindervormige buis vallen. Trek met behulp van het koord na circa 1 minuut de gevulde kor\f in (5 ± 1) s uit het water. Laat het geheel circa 2 minuten uitdruipen en bepaal daarna hiervan de massa (m3). Laat vervolgens de gevulde kor\f tweemaal opnieuw volgens dezel\fde werkwijze een vrije val m ake n e n b e p aa l n a o p h a le n e n uitdr uip e n d e m as s a's (m 4) e n (m 5). A .6 Berekening Bereken de uitspoeling van de colloïdale betonspecie\b in % van de oorspronkelijke massa en a\fgerond tot op 0\b1%\b met behulp van de \formule: 10 0% ? (m 5 ? m1 )/ (m2 ? m1 ) × 10 0% To e l i c h t i n g D e m as s a's m3 e n m 4 g eve n e e n b e e ld van d e to e n a m e van de uitspoeling. A.7 Ver\blag Het verslag moet ten minste de volgende gegevens bevatten: a de berekende uitspoeling; b e e n ve r w ijzin g n aar d e ze b ijl a g e; c de massa m1 tot en met m5; d een omschrijving van de beproe\fde colloïdale beton specie; e d e datum v an d e b e p a lin g . B 2000 ± 10 mm 1700 ± 5 mm zij-aanzicht doorsnede A - B 190 ± 0,5 mm 130 ± 0,5 mm zij-aanzicht boven-aanzicht 120 ± 0,5 mm 1,5 ± 0,1 mm 3 ± 0,1 mm 5 ± 0,1 mm 5 ± 0,1 mm detail geperforeerd plaatstaal Figuur 3. G ep e r fore e rde pl a a\b CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 13 26-11-20 10:24 14 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton Algemeen De voor de dosering van de grondstofen toe te passen weeg- en meetwerktuigen moeten zijn toegelaten door een daartoe erkende/geaccrediteerde organisatie en voor zover ijkplicht bestaat\b zijn goedgekeurd door deze dienst. De hieronder aangegeven nauwkeurigheden van de appara - tuur zijn in overeenstemming met BRL 1801. To e l i c h t i n g Ook indien geen ijkplicht bestaat\b verdient het aanbeveling de weeg- en meetwerktuigen ter keuring aan een daartoe erkende/geaccrediteerde organisatie aan te bieden. Cement De hoeveelheid cement moet door weging worden bepaald. De door het weegwerktuig aangege - ven waarde mag niet meer dan 1\b5% a\fwijken van de beoogde waarde. Indien de kleinste schaaldeel - waarde meer is dan deze 1\b5%\b moet de kleinste schaaldeelwaarde worden aangehouden. Indien cement verpakt wordt geleverd\b mag de door de \fabrikant op de verpakking vermelde massa worden aangehouden. Toe\blagmaterialen De hoeveelheden toeslagmaterialen moeten in het algemeen door weging worden bepaald. De door het weegwerktuig aangegeven waarde mag niet meer dan 2% a\fwijken van de beoogde waarde. Indien de kleinste schaaldeelwaarde meer is dan deze 2%\b moet de kleinste schaaldeel - waarde worden aangehouden. Het is toegestaan de toeslagmaterialen volumetrisch te doseren\b mits de a\fwijking ten opzichte van de beoogde massa niet groter is dan bij het wegen is toegestaan. Opmerking: Bi\f het \bamen\btellen van een betonmeng\bel moet rekening worden gehouden met h et vo chtg e halte van d e to e\bl a g m ate riale n e n m et h et vo cht dat eve ntu e e l in d e toe\blagmaterialen kan worden geab\borbeerd. Water De toe te voegen hoeveelheid water moet worden bepaald door wegen o\f door meten van het volume. De door het weegwerktuig aangegeven waarde o\f a\fgemeten hoeveelheid mag niet meer dan 2% a\fwijken van de beoogde waarde. Hulp\btofen De hoeveelheid hulpsto\f moet worden bepaald door wegen o\f door het meten van het volume. De door het weegwerktuig aangegeven waarde o\f a\fgemeten hoeveelheid mag niet mee dan 3% a\fwijken van de beoogde waarde. Vul\btofen De hoeveelheid vulsto\f moet door weging worden bepaald. De door het weegwerktuig aan- gegeven waarde mag niet meer dan 2% a\fwijken van de beoogde waarde. Indien de kleinste schaaldeelwaarde meer is dan deze 2%\b moet de kleinste schaaldeelwaarde worden aangehouden. Bijlage B Do\bering van grond\btofen en menging van beton\bpecie CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 14 26-11-20 10:24 15 B i j l a g e B ? D o s e r i n g v a n g ro n d s to f e n e n m e n g i n g v a n b eto n s p e ci e To e l i c h t i n g Met voldoende geschoold en deskundig wordt bedoeld dat de desbetrefende \functionaris een getuigschri\ft moet bezitten dat ten minste gelijkwaardig is aan de opleiding Basiskennis Beton Technologie van de Betonvereniging o\f de Basiscursus Betonvakman van Betonhuis. Indien vulsto\f verpakt wordt geleverd\b mag de door de \fabrikant op de verpakking vermelde massa worden aangehouden. Menging van beton\bpecie De menging van de grondstofen moet mechanisch geschieden op zodanige wijze dat een homogeen mengsel wordt verkregen. De betonspecie mag na menging geen bevroren bestand- delen bevatten. Het produceren van betonspecie moet door voldoende geschoolde\b deskundige vakmensen geschieden. Van elke menger moet op een duidelijk zichtbare plaats en op duurzame wijze de capaciteit in kubieke meters gemengde betonspecie zijn aangegeven. Deze capaciteit mag niet worden over - schreden. Bij toepassing van absorberende toeslagmaterialen mogen vloeibare en oplosbare hulpstofen pas aan het mengsel worden toegevoegd\b indien deze toeslagmaterialen zodanig zijn bevochtigd dat nog maar weinig vocht wordt opgezogen. Bekend moet zijn in welke mate de hulpstofen de absorptie beïnvloeden. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 15 26-11-20 10:24 Colofon CROW-CUR Aanbeveling 18:\f0\f0 ? Collo\bdaal beton uitgave CROW, Ede artikelnummer AA18:\f019 foto cover Openbare bibliotheek van Betonhuis druk Scanlaser bv, Zaandam productie CROW bestellen Deze uitgave is via de webshop bij CROW te bestellen. Zie voor de actuele verkoopprijs www.crow.nl/shop CROW Po s t b u s 3 7, 6 7 10 B A Ede Te lefo o n (031 8 ) 69 5 3 0 0 E-mail klantenservice@crow.nl Website w w w.crow.nl December \f0\f0 ISBN: 978 90 66\f8 688 7 CR OW e n d e g e n e n d i e a a n d e ze p u b l i c at i e h e b b e n m e e - gewerkt, hebben de hierin opgenomen gegevens zorg - vuldig verzameld naar de laatste stand van wetenschap e n te ch n i e k . D e s o n d a n k s k u n n e n e r o n j u i s t h e d e n i n d e ze publicatie voorkomen. Gebruikers aanvaarden het risico daarvan. CR OW s l u it , m e d e te n b e h o e ve v a n d e g e n e n d i e a a n deze publicatie hebben meegewerkt, iedere aansprake - l i j k h e i d u it vo o r s ch a d e d i e m o cht vo o r t v l o e i e n u it h et gebruik van de gegevens. D e i n h o u d v a n d e ze p u b l i c at i e v a lt o n d e r b e s ch e r m i n g v a n d e a ute u r s wet . De auteursrechten berusten bij CROW. Over CROW CROW bedenkt slimme en praktische oplossingen voor vraagstukken over infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer in Nederland. Dat doen we samen met externe professionals die kennis met elkaar delen en toepasbaar maken voor de praktijk. CROW is een onafhankelijke kennisorganisatie zonder winstoogmerk die investeert in kennis voor nu en in de toekomst. Wij streven naar de beste oplossingen voor vraagstukken van beleid tot en met beheer in infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer en werk en veiligheid. Bovendien zijn wij experts op het gebied van aanbesteden en contracteren. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloi?daal beton_cv.indd 3-4 26-11-20 10:22 CROW-CUR Aanbeveling 1\:8:\f0\f0 Colloï\baal beton CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloi?daal beton_cv.indd 1-2 26-11-20 10:22 16 CROW-CUR Aanbeveling 18:2020 ? Colloïdaal beton N e d e r l an dse n o rm e n zijn uitgave n va n d e Stichtin g Nederlands Normalisatie-instituut\b Vlinderweg 6\b Postbus 5059\b 260 0 G B D e l\f t . B e s te llin g e n b ij N EN \b ve rko o p- e n in\formatielijn\b tel. 015-2690391 o\f klantenservice@nen.nl Met nadruk wordt erop gewezen dat deze CROW-CUR Aanbeveling de stand van techniek en kennis weergee\ft o p m o m e nt va n uitgi\f te. CROW h o u dt zich dan o o k aanbevolen te worden geïn\formeerd over ervaringen die met het gebruik van deze Aanbeveling worden opgedaan. CROW-CUR Aanbevelingen worden doorgaans drie jaar na publicatie geëvalueerd en\b indien daar aanleiding toe bestaat\b geactualiseerd. Hiervan wordt melding gemaakt in de vakpers en op de we bsite van CROW. CROW-CUR Aanbeveling 18-2020 Colloïdaal beton_bw.indd 16 26-11-20 10:24